«Ышташ – тугеже илаш!». Тыгай лӱман ончер калык кидмастар тоштерыште 3 апрель марте пашам ышта.  Уш дене ойыртемалтше, ты шотыштак республикысе интернат тӧнежлаштыже илыше еҥ-влакын усталык паша ончерыштым Инвалид ден инвалид йоча-влакын ача-аваштын «Отражение мира» регионысо мер ушемышт чумырен.

Начар тазалыкан еҥ-влак кидпашам кумылын ыштат. «Ышташ – тугеже илаш!» ончер-проектын тӱҥ шонымашыже начар тазалыкан еҥ-влаклан усталык велым моло дене иктӧр вияҥаш полшымо дене кылдалтын. Ончерын пашам ыштыме кышкарыштыже «волонтёр шуматкече» эртаралтеш. Тушко усталык шӱлышан да «Ышташ – тугеже илаш!» девиз дене илыше чыла еҥым вучат.

 «ГТО – Готов к труду и обороне» российысе физкультур-спорт комплексым ыштымылан – 90 ий. 20 курымышто шочшо поро йӱла эн ончыч тӱшка спортым вияҥдаш виктаралтын. ГТО знак дене палемдалтше ен-влак таза, патыр, чулым лийыныт да тидын дене кугешнен кертыныт. Тений тиде юбилей кышкарыште Россий мучко тӱрлӧ таҥасымаш, фестиваль, эстафете, флешмоб эртаралтеш. Ик тыгай мероприятий шукерте огыл Марий Элын рӱдолаштыжат лийын.

Кундемна турист-влакым вашлияш ямдылалтеш. 2019 ийыште Марий Элышке 700 тӱжем утла еҥ толын каен. Кодшо ий, пандемийлан кӧра, куштылго лийын огыл гынат, турист-влак мемнан кундем дене палыме лияш кумылын толыныт. Рӱдӧ оласе унагудо-влак тиде пагытлан кузе ямдылалтыт? Тидым Роспотребнадзорын специалистше-влак тергеныт.  Уна да пашаеҥ-влакын температурышт кузе висалтеш, аралтыш средстве-влак кузе шукталтыт, чыла тидым онченыт. Тергымаш годым ситыдымаш вашлиялтын огыл. Специалист-влак ыштышаш паша нерген палдарат, да коронавирус черым шижтараш ямде улыт. 

Шошо толмо дене Йошкар-Ола уремлаште утларак турист-влакым ужаш лиеш. Шукынжо экскурсовод дене пырля олан сылнылыкшым ончат, турмаршрутлашке лектыт. Марий Элыште идалыклан кок гана экскурсовод-влак аккредитацийым эртат. Тыге мутлан, кодшо кечылаште 12 еҥ аккредитацийым эртен, нунын раамыште гид-кусарыше-влак. Шкешотан экзаменышке толшо эксурсовод да гид-влак ончыч йодыш-влаклан вашештат, а вара шке маршрутышт дене онлайн-экскурсийым эртарат. Республикыште тачысе кечылан аккредитацийым эртыше 85 специалист уло.  

Спортлан пӧлеклалтше оксам ончыктат. Спорт чап тоштерыште у ончер почылтын. Тыгыде оксалаште спорт дене кылдалтше сӱретым икымше гана мемнан элыште 1980 ийысе олимпиадылан луктыныт. Тылеч вара тудо йӱлашке пурен. Тачысе кечылан 200 утла тыгай оксам луктыныт. «Чап монете-влак» фотовыставкыште спортын геройжо-влакым ужаш лиеш, тыгак хоккей, шахматист-влакын чапыштым ужын аклен кертына. Фотовыставке «Марий Эл» ий полатыште пашам ышта, тушко логалаш,   ончылгоч возалташ кӱлеш. 

Йошкар-Олан эше ныл уремыштыже лаке-влакым петыркаленыт. «Ола» муниципал предприятий тиде пашам йӱдым ышта. Кодшо кечылаште Прохоров, Строитель, Свердлов уремлаште да Царьградский проспектыште лакылам петыркаленыт. Оласе администраций палдара: тиде паша игече тӧрланен шумешке ышталтеш,  вара корным тӱрыс тӧрлаш тӱҥалыт. Кызыт корно пашаеҥ-влак изирак лаке-влакым литой асфальт дене петарыт. 

Рӱдӧ оласе очистной сооружений-влакын модернизацийыштлан 14 миллион утларак теҥге ойыралтын. Тиде окса дене тошто оборудованийым вашталтеныт, аэраций системым алмаштеныт, тыгак фильтр-прессым налыныт. Тачысе кечын административно-бытовой корпусым тӧрлат. У прессым пашашке колтымеке, технологий процесс саемын, тидыже качествым кугемден. Лавыра гыч южвӱдым кораҥдымеке, кукшо вещества 60-70 процентышке шуэш. Тидлан кӧра, тудым наҥгаяшат йӧнанрак. Тыгак тиде вартышым очистной сооружений воктене огыт арале, а вигак полигонышко наҥгаят. Ончыкыжымат очистной ссоруженийын модернизацийже дене паша шуйна. «Яндар Юл» федерал программе дене келшышын южым пуалтарыше станцийын монтажшым ыштат. Тыгак распределительный подстанцийым чоҥен шуктеныт, вторичный отстойник-влакым чоҥат.  

Идалык тӱҥалтыш гыч республикыште 30 еш регионысо ава капиталым налын. Тудын кугытшо 60 тӱжемат 131 теҥге. Тидлан республикысе бюджет гыч кок миллион наре теҥге ойыралтын. Тиде полыш «Демографий» национальный проект дене келшышын шукталтеш. Регионысо ава капиталым ешыште нылымше але тулечын вара шочшо але ашнаш налме йочалан пуат. Тидын годым ешын кокла парышыже 10 тӱжемат 184 теҥге дечын шуко лийшаш огыл. Ешартыш уверым социал аралтыш министерствыште палаш лиеш. 

«Тазалыкаралтыш» национальный проектлан республикыште тений ик миллардат пеле теҥге ойыралтеш. Тиде окса гыч утларак шийвундым «Онкологий чер дене кучедалмаш» регионысо проектлан палемдат. Тений республикысе кум медицин организаций, а тиде республикысе онкологий диспансер, республикысе  да Йошкар-Оласе эмлымвер-влак  12 единице технике дене пойдаралтыт. Республикысе эмлымверлан март тылзыште видеогастроскоп да видеобронхоскопым налыныт. Нуно тӱҥалтыш стадийыште рак черым палаш полшат. Тазалыкаралтыш министерстве палдара: 2020 ийыште республикыште рак дене черланымаш 5 процентлан шукемын. Чыла черле-влак гыч 40 процентшын кочкышым шулыктарыше системын пуалмашыже  18 процентшын шӱлымӧ органын онкологийже палдырнен. 

Энергетический объект-влакын пашашт,  у линий-влакым чоҥымаш, сад товариществылашке тулым пуртымо йодыш. Тидын нерген Марий Эл вуйлатыше Александр Евстифеев республикыште электроэнергийын ик эн кугу поставщикын представительже  Сергей Хлустов дене мутланен. Республикыште коммерческий огыл 101 товарищество уло. 2020 ий марте электросетевой оргнизаций-влакын балансышкышт 2 СНТ объектым кусареныт. Регион вуйлатышын кӱкштымашыже дене кодшо ийын 18 товариществым кусареныт, тений тиде паша дорожный карте полшымо дене ышталтеш. Ончыкыжым нуно регионышто энергийын ик эн кугу поставщикын балансыштыже лийыт. Кызыт юридический процедурым шуктат,  документ-влакым келыштарат. Ешарен кодаш лиеш, республикыште теле жапыште электропередаче да энергоснабжений шотышто ситыдымаш-влак лийын огытыл.